رشد کند حفاری در صنعت نفت ایران

در حالی که ایران یکی از بزرگ‌ترین ذخایر اثبات‌شده نفت جهان را در اختیار دارد (۱۵۸ میلیارد بشکه)، سرعت حفاری چاه‌های نفتی کشور به کمتر از نصف میانگین جهانی رسیده و این عقب‌ماندگی، تولید روزانه نفت را در معرض سقوط آزاد قرار داده است.

حفاری نفت و گاز، ستون فقرات صنعت انرژی است؛ هرچه سرعت و تعداد حفاری‌ها بیشتر باشد، ظرفیت تولید و توسعه بالادست نیز افزایش می‌یابد. اما ایران در این حوزه با مشکلات جدی روبه‌روست.

بر اساس گزارش‌های رسمی، متوسط حفاری روزانه هر دکل در ایران تنها ۲۵ تا ۳۰ متر است؛ در حالی که نرخ عراق ۵۰ تا ۶۰ متر و در برخی کشور‌ها بیش از ۱۰۰ متر در روز است. این اختلاف، ایران را در زمره تولیدکنندگان با فناوری پایین قرار داده است.

این در حالی است که:

ایالات متحده ۱۸۰ تا ۲۵۰ متر در روز

عربستان سعودی: ۹۰ تا ۱۳۰ متر در روز

 امارات متحده عربی: ۸۰ تا ۱۱۰ متر در روز

 عراق: ۶۵ تا ۷۵ متر در روز

ایران:۲۵ تا ۳۰ متر

به عبارت دیگر، یک دکل آمریکایی کاری را که دکل ایرانی در دو ماه انجام می‌دهد، گاهی در کمتر از ۱۰ روز به پایان می‌رساند. به زبان آمار و ادبیات فنی، میانگین جهانی زمان غیرعملیاتی یک دکل (NPT) حدود ۲۰ درصد است، اما در ایران این رقم به ۴۵ تا ۵۵ درصد می‌رسد. یعنی خواب دکل دقیقا نیمی از فعالیت یک دکل را در یک پروژه شامل میشود.

 کارشناسان تخمین می‌زنند تحریم‌ها و کمبود فناوری نوین حفاری، سالانه حداقل ۶ تا ۷ میلیارد دلار خسارت مستقیم به بخش حفاری وارد می‌کند. تحریم‌ها دسترسی ایران به بیش از ۷۰ درصد فناوری‌های مدرن حفاری را مسدود کرده‌اند و بسیاری از دکل‌ها همچنان مربوط به دهه ۱۹۸۰ هستند و فاقد تجهیزات پیشرفته مانند مته‌های PDC و سنسور‌های لحظه‌ای هستند.

نرخ پایین حفاری نفت در ایران؛ عقب‌ماندگی پرهزینه در رقابت منطقه‌

افت فشار چاه‌ها سالانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه از تولید ایران می‌کاهد. ضریب برداشت نفت ایران تنها ۲۰ درصد است؛ در حالی که این شاخص در عربستان به ۵۵ درصد می‌رسد. هر متر حفاری کمتر، معادل ۱۰ هزار دلار زیان بالقوه است. ادامه این روند تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند ایران را از ۲۰۰ میلیارد دلار فرصت صادراتی محروم کند و جایگاه چهارمی اوپک را به خطر اندازد. این در حالی است که ایران در دهه ۱۹۷۰ پیشرو منطقه بود و خدمات حفاری به همسایگان ارائه می‌کرد؛ امروز، اما عربستان و امارات با فناوری‌های دیجیتال پیشتاز شده‌اند.

چشم‌انداز و امید‌ها

با وجود این عقب‌ماندگی، شرکت ملی حفاری ایران توانسته ۶۰ درصد تجهیزات را بومی‌سازی کند و تولید مته‌های PDC داخلی را آغاز نماید. همکاری با روسیه و چین نیز بخشی از دکل‌های جدید را تأمین کرده و احتمال افزایش ۳۰ درصدی نرخ حفاری را به همراه دارد. برنامه مدرن‌سازی دکل‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری حدود یک میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۶ است.

اما باید توجه داشت، ایران با داشتن ۱۵ درصد ذخایر نفت جهان، تنها ۴ درصد از حفاری منطقه را انجام می‌دهد. این عقب‌ماندگی نه‌تنها اقتصادی، بلکه انسانی و زیست‌محیطی است.

تصاویر مرتبط