ادغام وزارت نفت و نیرو: تبعات و مخاطرات

به گزارش اختصاصی همکارنفتی| اخیرا مالک شریعتی نیاسر نماینده مجلس شورای اسلامی، از وصول طرحی برای ادغام وزارتخانه های نفت و نیرو(بخش برق) تحت عنوان وزرات انرژی خبر داده است. این نماینده مجلس که پیشتر با نطق های خود در صحن علنی مجلس مشکلات عدیده ای برای وزارت نفت از جمله مساله سقف حقوق و طرح موضوع نجومی بگیر که منجر به بدبینی جامعه نسبت به صنعت نفت همزمان با تحریم های ظالمانه شد و حقوق کارکنان صنعت نفت را تضییع نمود این بار از طرحی بسیار خطرناک که می‌تواند منجر به نابودی صنعت نفت و نیرو شود خبر داد.

همکارنفتی در ادامه مطلب این موضوع را بصورت کاملا کارشناسی نقد و تحلیل نموده است:

ادغام وزارت نفت و نیرو در ایران در شرایطی که وزارت نیرو با چالشهای جدی مانند **کسری برق**، فرسودگی زیرساختها، کمبود منابع مالی، و فشارهای ناشی از تحریمها روبه روست، میتواند تبعات پیچیده و عمدتاً منفی به همراه داشته باشد. در این شرایط خاص، ادغام دو وزارتخانه ممکن است نه تنها مشکلات موجود را تشدید کند، بلکه بحرانهای جدیدی ایجاد نماید. برخی از مهمترین تبعات در این سناریو عبارتند از:

۱. تشدید بحران کسری برق

- تخصیص نادرست منابع: 

تمرکز وزارت نفت بر درآمدزایی از صادرات نفت و گاز ممکن است اولویتهای مالی و مدیریتی را به سمت بخش نفت سوق دهد و منابع مالی و انسانی لازم برای حل بحران برق (مانند نوسازی نیروگاهها، توسعه شبکه توزیع، یا سرمایه گذاری در انرژیهای تجدیدپذیر) کاهش یابد.

- کاهش توجه به زیرساختهای برق: 

وزارت نیرو در حال حاضر به دلیل کمبود بودجه، با چالشهایی مانند فرسودگی نیروگاهها، تلفات بالای شبکه، و ناتوانی در تأمین برق پایدار مواجه است. ادغام با وزارت نفت ممکن است این مشکلات را در سایه مسائل کلانتر نفتی قرار دهد.

- اختلال در برنامه ریزی کوتاه مدت: 

حل بحران کسری برق نیازمند اقدامات فوری (مانند واردات برق، تعمیرات اضطراری، یا مدیریت مصرف) است، اما ادغام دو وزارتخانه ممکن است فرآیند تصمیم گیری را کندتر کرده و بحران را تشدید کند.

۲. خطر وابستگی بیشتر به سوخت های فسیلی

- انحراف از توسعه انرژیهای تجدیدپذیر: 

وزارت نفت به طور تاریخی بر توسعه منابع فسیلی (نفت و گاز) متمرکز است. ادغام با وزارت نیرو ممکن است سیاست گذاری انرژی را به سمت استفاده بیشتر از گاز برای تولید برق سوق دهد و سرمایه گذاری در انرژیهای پاک (خورشیدی، بادی) را کاهش دهد. این موضوع در بلندمدت بحران برق را تشدید خواهد کرد.

- افزایش مصرف گاز در نیروگاهها: 

اگرچه ایران ذخایر گازی عظیمی دارد، اما سوخت رسانی به نیروگاهها با چالشهایی مانند تحریمها، کمبود تجهیزات، و ناکارآمدی فنی مواجه است. ادغام دو وزارتخانه ممکن است فشار برای استفاده بیشتر از گاز را افزایش دهد، در حالی که زیرساختهای لازم برای تحقق این هدف وجود ندارد.

۳. چالشهای مدیریتی و بوروکراتیک

- از دست دادن تمرکز تخصصی: 

وزارت نیرو نیازمند تخصصهای فنی در حوزه آب، برق، و انرژیهای نو است، در حالی که وزارت نفت بر اکتشاف، استخراج، و بازاریابی نفت/گاز متمرکز است. ادغام این دو ممکن است به تصمیمات ناکارآمد و غیرتخصصی در هر دو بخش بیانجامد.

- افزایش بار مالی بر وزارت نیرو: 

وزارت نیرو به دلیل قیمت گذاری نامناسب برق و آب، با کسری بودجه مزمن روبه روست. ادغام با وزارت نفت ممکن است این وزارتخانه را مجبور کند بخشی از هزینه های خود را از درآمدهای نفتی تأمین کند، اما با توجه به تحریم ها و نوسانات قیمت نفت، این استراتژی ریسک بالایی دارد.

۴. تأثیرات اجتماعی و سیاسی

- افزایش نارضایتی عمومی: 

تشدید خاموشی ها و کاهش کیفیت خدمات برق به دلیل اختلالات ناشی از ادغام، میتواند اعتراضات اجتماعی را دامن بزند، به ویژه در فصل های پرمصرف (تابستان) یا در مناطق محروم.

- شکنندگی بیشتر در برابر تحریمها: 

ادغام دو وزارتخانه ممکن است تحریمهای بین المللی علیه بخش نفت را به بخش نیرو نیز گسترش دهد. برای مثال، محدودیت در واردات تجهیزات برق یا قطع همکاریهای فنی با دیگر کشورها میتواند بحران برق را عمیقتر کند.

۵. فرصتهای محدود احتمالی:

- استفاده از درآمدهای نفتی برای بهبود زیرساختهای برق: 

در صورت مدیریت شفاف، درآمدهای نفتی میتواند برای نوسازی نیروگاهها، توسعه شبکه های توزیع، یا سرمایه گذاری در نیروگاههای خورشیدی و بادی مورد استفاده قرار گیرد. 

با این حال، تجربه گذشته نشان داده است که در ایران، درآمدهای نفتی اغلب به جای پروژه های زیرساختی، صرف هزینه های جاری یا پروژه های کوتاه مدت سیاسی میشود.

- هماهنگی در تولید برق و سوخت: 

ادغام ممکن است هماهنگی بین عرضه گاز به نیروگاهها و تولید برق را بهبود بخشد، اما این امر مستلزم مدیریت یکپارچه و حل مشکلات زیرساختی (مانند نشت گاز، کمبود خطوط لوله و هزینه های وابسته) است.

---

۶. جمع بندی و توصیه ها

ادغام وزارت نفت و نیرو در شرایط کنونی ایران، با توجه به بحران کسری برق و چالشهای ساختاری وزارت نیرو، **ریسک بسیار بالایی** دارد و احتمالاً به تشدید بحران انرژی منجر خواهد شد. برای کاهش تبعات منفی، در صورت اجبار به ادغام، باید:

۱. حل بحران برق به عنوان اولویت نخست در برنامه ریزی ادغام تعیین شود.

۲.ساختارهای تخصصی برای مدیریت آب، برق، و انرژی های نو در وزارتخانه جدید حفظ گردد.

۳. شفافیت مالی برای جلوگیری از هدررفت منابع نفتی در بخش نیرو ایجاد شود.

۴. جلب مشارکت بخش خصوصی و سرمایه گذاری خارجی در پروژه های انرژی تجدیدپذیر تسهیل گردد.

۵. تحریم زدایی به عنوان اهرمی برای جذب فناوریهای مدرن در حوزه برق استفاده شود.

بدون این پیش شرطها، ادغام دو وزارتخانه ممکن است به جای بهبود، به یک **بحران چندلایه** در انرژی ایران تبدیل شود.