مصرف گاز در صنایع ایران: نگاهی دقیق

به گزارش اختصاصی پایگاه خبری همکارنفتی | مصرف گاز در صنایع ایران سهم قابل توجهی از کل مصرف گاز کشور را به خود اختصاص داده است. با توجه به نقش پررنگ گاز طبیعی در تامین انرژی صنایع مختلف، بررسی میزان مصرف و صنایع پرمصرف از اهمیت بالایی برخوردار است.

صنایع پرمصرف گاز در ایران: صنایعی که بیشترین میزان گاز را در ایران مصرف می‌کنند عبارتند از:

۱. صنایع پتروشیمی: این صنایع به دلیل فرآیندهای پیچیده تولید مواد شیمیایی، نیازمند انرژی حرارتی بالایی هستند که عمدتاً از طریق سوختن گاز تامین می‌شود.

۲. صنایع فولاد: در فرآیند تولید فولاد، از گاز برای پیش گرم کردن کوره‌ها، ذوب آهن و عملیات حرارتی استفاده می‌شود.

۳.صنایع سیمان: تولید سیمان نیز به انرژی حرارتی فراوانی نیاز دارد که بخش عمده آن از طریق سوختن گاز تامین می‌شود.

۴. نیروگاه‌ها: بسیاری از نیروگاه‌های ایران از گاز طبیعی به عنوان سوخت اصلی استفاده می‌کنند تا برق مورد نیاز کشور را تولید کنند.

۵. صنایع غذایی: در برخی از فرآیندهای صنایع غذایی، از گاز برای خشک کردن، پاستوریزاسیون و سایر عملیات حرارتی استفاده می‌شود.

عوامل موثر بر مصرف گاز در صنایع

عوامل مختلفی بر میزان مصرف گاز در صنایع ایران تاثیرگذار هستند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱.نوع صنعت: هر صنعت به دلیل ویژگی‌های خاص خود، نیاز به میزان و نوع انرژی متفاوتی دارد.

۲. تکنولوژی تولید: استفاده از فناوری‌های نوین و بهینه در صنایع می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و از جمله گاز کمک کند.

۳. قیمت گاز: نوسانات قیمت گاز طبیعی می‌تواند بر تصمیم‌گیری صنایع در مورد نوع سوخت مصرفی تاثیرگذار باشد.

۴. سیاست‌های دولت: سیاست‌های حمایتی دولت از صنایع انرژی‌بر و همچنین سیاست‌های تشویقی برای کاهش مصرف انرژی می‌تواند بر میزان مصرف گاز در صنایع تاثیر بگذارد.

چالش‌ها و راهکارها

چالش‌ها: افزایش تقاضا برای انرژی، نوسانات قیمت گاز و محدودیت منابع از جمله چالش‌های اصلی در زمینه مصرف گاز در صنایع ایران هستند.

بر این اساس برخی راهکارها که برای مدیریت بهینه مصرف گاز در صنایع، می‌توان بیان کرد بدین گونه است:

۱. بهینه‌سازی مصرف انرژی: ارتقای سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، عایق‌بندی مناسب ساختمان‌ها و استفاده از تجهیزات کم‌مصرف

   ۲.توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: استفاده از انرژی‌های خورشیدی، بادی و زمین گرمایی به عنوان جایگزین بخشی از مصرف گاز

۳.حمایت از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین: تسهیل دسترسی صنایع به فناوری‌های نوین و بهینه در زمینه مصرف انرژی

۴.ترویج فرهنگ صرفه‌جویی: آگاه‌سازی صنایع و مردم در مورد اهمیت صرفه‌جویی در مصرف انرژی

سهم مصرف گاز در صنعت فولاد ایران چقدر است؟

براساس عملکرد تولید فولاد در سالهای گذشته برای تولید هر تن شمش فولاد در کوره‌های قوس الکتریکی، القایی و کوره بلند به ترتیب ۴۲۵، ۲۲۰ و ۲۷ مترمکعب گاز طبیعی و ۱۱۳۵، ۸۲۵ و ۵۳۵ کیلووات ساعت برق در طول زنجیره ارزش مصرف شده است.

تولید آهن اسفنجی بیش از ۷۵ درصد مصرف گاز و تولید شمش فولاد بیش از ۷۰ درصد مصرف برق در زنجیره فولاد را به خود اختصاص می‌دهد. زمان‌بندی مناسب تولید این دو محصول و ذخیره آن در انبارها برای جلوگیری از وقفه در زنجیره تولید و تنظیم بازار می‌تواند تأثیر منفی محدودیت‌های تأمین انرژی ناشی از اوج مصارف گاز و برق را در صنعت فولاد کاهش دهد.

مصرف ویژه انرژی اولیه برای تولید فولاد در کوره‌های قوس الکتریکی فعال در کشور تقریباً چهار برابر فرآیند کوره بلند است. شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان و فولاد خوزستان به‌دلیل تولید فولاد در کوره‌های قوس الکتریکی، انرژی بیشتری نسبت به شرکت ذوب آهن اصفهان مصرف می‌کنند. تولید شمش فولاد به روش کوره بلند محدود به شرکت ذوب آهن اصفهان است. تولید فولاد در کوره‌های الکتریکی (القایی و قوس) به‌دلیل بهره‌مندی از یارانه گاز طبیعی و انرژی برق در طول زنجیره ارزش در ایران بسیار سودده است برخلاف کوره بلند، تبدیل گندله به آهن اسفنجی با مصرف گاز طبیعی در واحدهای احیای مستقیم انجام می‌شود.

بررسی روند مصارف گاز در صنایع فولاد از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ بیانگر رشد سالانه حدود ۱۳.۷ درصد است، این در حالی است که میانگین رشد سالانه مصرف گاز در صنایع پتروشیمی و سیمان در دوره یادشده به ترتیب ۸.۱ و ۵.۵ درصد بوده، همچنین میانگین رشد تحویل گاز سبک به خطوط سراسری گاز ۵.۲ درصد بوده است.

سهم مصرف گاز در صنعت پتروشیمی ایران چقدر است؟

صنعت پتروشیمی یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در ایران است. گاز طبیعی هم به عنوان خوراک در فرآیند تولید مواد شیمیایی و پلاستیکی و هم به عنوان سوخت در کوره‌ها و بویلرها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دلایل اصلی مصرف بالای گاز در این صنعت عبارتند از:

فرآیندهای پیچیده تولید: بسیاری از فرآیندهای تولید در صنایع پتروشیمی به دمای بالا و فشار زیاد نیاز دارند که این شرایط با استفاده از گاز طبیعی تامین می‌شود.

خوراک اصلی: گاز طبیعی به عنوان خوراک اولیه در بسیاری از واحدهای پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تولید محصولات متنوع: صنعت پتروشیمی طیف وسیعی از محصولات از جمله پلاستیک، الیاف مصنوعی، کودهای شیمیایی و مواد شوینده را تولید می‌کند که همه این محصولات به نوعی به گاز طبیعی وابسته هستند.

با این حال، تعیین یک عدد دقیق برای سهم مصرف گاز در صنعت پتروشیمی نسبت به سایر صنایع به دلایل مواردی همچون نوسانات تولید، تغییرات تکنولوژی، تغییر ساختار صنایع پتروشیمی، دشوار است.

با این وجود، می‌توان به برخی آمارهای کلی اشاره کرد:

سهم قابل توجه: صنایع پتروشیمی یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در ایران هستند و سهم قابل توجهی از کل مصرف گاز کشور را به خود اختصاص می‌دهند.

نوسانات سالانه: میزان مصرف گاز در صنایع پتروشیمی هر ساله متناسب با عوامل ذکر شده در بالا نوسان دارد.

به طور کلی، می‌توان گفت که صنایع فولاد و پتروشیمی از مصرف‌کنندگان اصلی گاز طبیعی در ایران است و سهم قابل توجهی از کل مصرف گاز کشور را به خود اختصاص می‌دهد.