توکنیسم یا پروژه‌های نمایشی مسئولیت اجتماعی، ابزار بقای مدیران نفتی

توکنیسم یا پروژه‌های نمایشی مسئولیت اجتماعی، ابزار بقای مدیران نفتی 

به گزارش اختصاصی پایگاه خبری همکارنفتی| بررسی های کارشناسی نشان می‌دهد بخشی از اقدامات مسئولیت اجتماعی شرکت‌های نفتی ایران، به‌ویژه در مناطق عملیاتی جنوب، نه بر پایه تعهد اصیل که با هدف **تثبیت جایگاه مدیران و انحراف نگاه نهادهای ناظر** طراحی می‌شوند. این پروژه‌های نمادین موسوم به **«توکنیسم» (Tokenism)** با ساخت مشروعیت ظاهری، پوششی بر چالش‌های ساختاری و مدیریتی صنعت نفت کشور از جمله آلایندگی‌های زیست محیطی، فرسودگی زیرساخت‌ها و کم‌توجهی به حقوق جوامع محلی هستند.  

نمونه‌های عینی این استراتژی در میادین نفتی خوزستان مشاهده می‌شود: اجرای پروژه‌های پرسر‌و‌صدا همچون **احداث نمادین کتابخانه در روستاهای محروم با نرخ بالای بی‌سوادی** بدون برنامه آموزشی پایدار، یا **کاشت درختان تبلیغاتی** درحالی که آلودگی آب و خاک منطقه کماکان مدیریت نشده است. این اقدامات با تمرکز بر گزارش‌دهی کمّی (مانند «تعداد درختان کاشته‌شده») و تبلیغات گسترده، ضمن توجیه عملکرد مدیران، به ابزاری برای **جلب رضایت نهادهای بالادستی و تمدید تصدی‌ها** تبدیل شده‌اند.  

کارشناسان حوزه نفت هشدار می‌دهند توکنیسم در مسئولیت اجتماعی صنعت نفت ایران سه پیامد خطرناک دارد:  

۱. **تخریب اعتماد عمومی** با اجرای پروژه‌های ناپایدار (مانند احداث سالن ورزشی بدون تأمین نیروی متخصص) که پس از جشن افتتاح به حال خود رها می‌شوند،  

۲. **انحراف منابع از اولویت‌های واقعی** مناطق نفتی (مثل ساماندهی پساب‌های صنعتی یا توسعه مهارت‌های شغلی جوانان)،  

۳. **کاهش فشار نظارتی** بر عملکرد زیست‌محیطی و اجتماعی شرکت‌ها.  

راه برون‌رفت از این چالش، **تحول ساختاری در نظام پاسخگویی** است: الزام به شفاف‌سازی هزینه‌های CSR براساس استانداردهای جهانی (GRI)، مشارکت جامعه محلی در طراحی و نظارت پروژه‌ها، و پیوند پاداش مدیران به اثربخشی بلندمدت اقدامات اجتماعی. ادامه وضع موجود نه‌تنها بحران مشروعیت صنعت نفت را تشدید می‌کند، بلکه بقای پایدار آن را در افق ۱۴۱۰ تهدید خواهد کرد.