چرا قیمت نفت پس از حمله‌‌ ایران به قطر سقوط کرد؟!

به گزارش همکارنفتی به نقل از اویل پرایس در تحلیل در 26 ژوئن به قلم رابرت راپیر نوشت، به رغم حمله‌ موشکی ایران علیه پایگاه آمریکا در قطر، قیمت نفت 6درصد کاهش یافت زیرا بازار، اقدامات ایران را به عنوان واکنشی حساب‌شده و نمادین و نه تشدید قابل‌توجه ارزیابی کرد.

افت قیمت‌های نفت نشان می‌دهد که بازار از «جبران ریسک» که در انتظار پاسخ شدیدتر از جانب ایران شکل گرفته بود کاسته است.

اگرچه بازار همچنان تصور می‌کند بازیگران عقلانی بر اوضاع مسلط هستند، ولی وضعیت شکننده است و سو محاسبه یا تغییر وضعیت می‌تواند به تغییرات سریع و غیرقابل پیش بینی در قیمت‌های نفت منجر شود.

روز دوشنبه 23 ژوئن 2025 ایران به پایگاه العدید آمریکا در قطر با موشک حمله کرد. اقدام ایران در پاسخ به حمله‌ هوایی ایالات متحده بر تأسیسات هسته‌ای ایران بود. صدای انفجار در نزدیکی دوحه شنیده شد. گزارش‌هایی هم از حملاتی علیه دارایی‌های آمریکا در عراق وجود دارد.

معمولاً پیش بینی می‌شود که چنین تحولاتی قیمت‌های نفت را به شدت افزایش دهد. اما قیمت نفت خام در معاملات دوشنبه 6درصد کاهش پیدا کرد.

این کاهش ممکن است در ابتدا عجیب به نظر برسد. هرچه باشد، آنچه روی داد حمله‌ مستقیم ایران علیه بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه بود. ولی اگر از منظر قیمت‌گذاری ریسک و روان‌شناسی سرمایه‌گذار به مساله نگاه کنیم، واکنش بازار قابل فهم‌تر می‌شود.

یک واکنش حساب‌شده نه یک تشدید تنش

بر اساس گزارش فرناز فصیحی، گزارشگر نیویورک تایمز، مقامات ایران پیشاپیش این حمله را با مقامات قطری هماهنگ کردند و به زمان و اهداف اشاره کرده بودند. مقامات مطلع از این طرح، آن را یک واکنش نمادین توصیف کردند که برای جلوگیری از تشدید قابل‌توجه طراحی شده بود.

این حمله شبیه آنچه است که در 2020 رخ داد، یعنی زمانی که ایران به عراق پیش از حمله‌ موشکی به نیروهای آمریکایی اطلاع داده بود. آن حمله در واکنش به ترور قاسم سلیمانی انجام شد. در هر دو مورد، هدف آن بود که قدرت ایران مخابره شود و در عین حال شانس تشدید تنش به نزاعی غیرقابل کنترل به حداقل برسد.

به نظر می‌رسد بازارهای نفت این خویشتن‌داری را به عنوان نشانه‌ آن تفسیر کرد که ظاهراً در کوتاه مدت تشدیدِ قابل‌توجه تنش محتمل نیست. این مساله همچنین نشانه‌ آنست که ایران احتمالاً تهدیدش را مبنی بر بستن تنگه‌ هرمز عملی نخواهد کرد اقدامی که به عنوان تشدید قابل‌توجه تنش دانسته خواهد شد. این واقعیت که قیمت‌های نفت بعد از انتشار خبر حمله شدیداً افت پیدا کردند، نشان می‌دهد که معامله‌گران تهدید بلافصل گسترش جنگ را اندک می‌بینند.

جبران ریسک از بین رفته است البته برای الان

پیش از پاسخ ایران، قیمت‌های نفت از ترس یک واکنش چشمگیر افزایش یافته بود. ولی بعد از آنکه حمله شد و به نظر رسید که حساب‌شده بود، بازار شروع به کاستن از جبران ریسک کرد.

این الگو غیرمعمول نیست. در موارد قبلی از حمله‌ ایالات متحده به عراق گرفته تا تنشها در مورد تنگه‌ هرمز قیمت‌ها اغلب پیش از اقدام نظامی افزایش می‌یابند و زمانی که دامنه‌ موضوع روش‌تر می‌شود، کاهش می‌یابند. معامله‌گران بر اساس ترس قیمت‌گذاری می‌کنند و سپس با روشن‌شدن ابهام قیمت را تصحیح می‌کنند.

واقعیت شکننده

واکنش قیمت همچنین منعکس‌کننده‌ بازاری است که تصور می‌کند بازیگران عقلانی هنوز بر اوضاع کنترل دارند. اما این تصور ریسک خودش را نیز دارد. اگر هر دو طرف دست به محاسبه نادرست بزنند، یا یک حمله‌ آتی کشته‌های زیادی را بر جای بگذارد، شرایط می‌تواند به سرعت و به شکل پیش‌بینی‌ناپذیری تغییر کند.

همچنین باید نقش منحصربه‌فردِ ژئوپلیتیک قطر را درنظر گرفت. قطر به عنوان میزبان نیروهای آمریکایی و همکار دیپلماتیک ایران و یکی از بزرگترین صادرکنندگان ال‌ان‌جی جهان، موضع میانه‌ شکننده‌ای دارد. حمله‌ ایران ۔گرچه توسط سامانه‌های آمریکایی خنثی شد۔ نشانگر این توازن شکننده است.

نتیجه

قیمت‌های نفت بعد از حمله‌ ایران کاهش یافت زیرا بازار این اقدام را به عنوان پاسخی نمادین و نه تشدید‌کننده تعبیر کرد. این تفسیر ممکن است درست باشد البته برای الان. اما در منطقه‌ای که تاریخ نشان داده تنش‌ها می‌توانند به سرعت از کنترل خارج شوند، هر گونه‌ آرامشی موقتی باقی می‌ماند.